• Γενικοί στόχοι – Γενικά μαθησιακά αποτελέσματα

Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις έννοιες, τις παραδοχές και τα επίδικα της χωρικής διακυβέρνησης καθώς και των διαφορετικών πρακτικών που εφαρμόζονται σε τοπικό περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Εξετάζεται η εξέλιξη των διαφορετικών θεσμών χωρικής διακυβέρνησης στο πλαίσιο της ανάπτυξης και λειτουργίας των σύγχρονων εθνικών κρατών, και επιχειρείται η συσχέτισή τους με εφαρμοζόμενες  επιμέρους πολιτικές χωρικού σχεδιασμού.

Πως εξειδικεύονται στις παρακάτω κατηγορίες

• Γνώσεις

Πιο συγκεκριμένα οι φοιτητές αποκτούν τις εξής γνώσεις :

• Να κατανοούν την έννοια και τις λειτουργίες της χωρικής διακυβέρνησης και των παραγόντων που την συνιστούν.
• Να αντιλαμβάνονται την χωρική διακυβέρνηση ως ένα σύνολο αλληλεπιδράσεων κοινωνικών εταίρων που δρουν εντός ενός χωρικού πλαισίου, και ανάλογα με τα διοικητικά, οικονομικά, και κοινωνικά κίνητρά τους.
• Να διακρίνουν τα βασικά και ιδιαίτερα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο χωρικό και αναπτυξιακό πλαίσιο λειτουργίας των κοινωνικών εταίρων.
• Να γνωρίζουν το θεωρητικό υπόβαθρο και την ιστορική εξέλιξη των συστημάτων διακυβέρνησης.
• Να αποκτήσουν γνώση των μεθοδολογιών και πρακτικών που εφαρμόζονται σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και Ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο.
• Να κατανοούν την μεθοδολογία ένταξης της εδαφικής διακυβέρνησης στον χωρικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό.
• Να αντιλαμβάνονται την ανατομία, διαδικασίες και αποτελέσματα της συμμετοχικής διάστασης στην λήψη αποφάσεων.
• Να γνωρίζουν το θεσμικό πλαίσιο το σχετικό με την χωρική διακυβέρνηση.

• Δεξιότητες

Με βάση τις παραπάνω γνώσεις οι φοιτητές αποκτούν τις εξής δεξιότητες :

• διάγνωση της κατάστασης και του «κοινωνικού χάρτη» μιας εδαφικής περιοχής.

• περιεχόμενο και εφαρμογή των μεθόδων και τεχνικών για την συμμετοχική προσέγγιση στον σχεδιασμό και στην λήψη αποφάσεων.

• χρήση τεχνικών διαδραστικών εργαλείων για την υποστήριξη των συμμετοχικών διαδικασιών.
• χρήση και εφαρμογή νέων μεθόδων και συμμετοχής (διαβούλευση), συνεργασίας και συντονισμού των δρώντων (άτομα, ομάδες, φορείς / χωρική διακυβέρνηση).
• απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων και μεθόδων για την προσέγγιση των διαφορετικών κοινωνικών εταίρων που συμμετέχουν στην διακυβέρνηση.
• Αξιολόγηση του σχετικού θεσμικού πλαισίου και εντοπισμός των αναγκών/δυνατοτήτων βελτιωτικών παρεμβάσεων.

• Ικανότητες

Αυτές οι δεξιότητες τους επιτρέπουν να αποκτήσουν την ικανότητα:

• επίλυσης προβλημάτων που εμφανίζονται κατά την εφαρμογή του νέου προτύπου χωρικής διακυβέρνησης με εμπλουτισμένη συμμετοχή κοινωνικών εταίρων.
• υποστήριξης συμμετοχικών διαδικασιών
• εντοπισμού και ανάδειξης ιδιότυπων πόρων ανθρώπινου δυναμικού, μέσω της γνώσης και εφαρμογής της σχετικής ολοκληρωμένης μεθοδολογίας,
• εκπόνησης μοντέλων χωρικής διακυβέρνησης σε ειδικά χωρικά πλαίσια.

Τέλος, η ομαδική εργασία εκπονείται σε διεπιστημονικό περιβάλλον, όπου οι φοιτητές εφαρμόζουν απαραίτητες γνώσεις και τεχνικές, εμπεδώνοντας την ικανότητα διάκρισης και ερμηνείας των προβλημάτων που συναντούν, προτάσεων και σχεδιασμού δράσεων. Οι φοιτητές αποκτούν εμπειρία της χωρικής διακυβέρνησης στην πράξη, με παρακολούθηση εργασιών δημοτικού ή/και περιφερειακού συμβουλίου και των σχετικών επιτροπών δήμου και περιφέρειας.

Οι γενικές ικανότητες που θα πρέπει να έχει αποκτήσει ο φοιτητής/φοιτήτρια και στις οποίες αποσκοπεί το μάθημα είναι:

Η αξιολόγηση των τοπικών κοινωνικών φορέων και εταίρων, μέσω της διάγνωσης, η προετοιμασία διαβουλεύσεων και οι προτάσεις για τους στόχους και τις δράσεις της τοπικής διακυβέρνησης, συμβάλλοντας στη λήψη αποφάσεων.

Η ικανότητα εκπόνησης ομαδικών εργασιών με τις οποίες εξασκούνται στη διαχείριση και σύνθεση πληροφοριών από πολλαπλές πηγές και με διεπιστημονικό τρόπο καθώς και στο συντονισμό πολυεταιρικών σχημάτων

Η γενική ικανότητα σχεδιασμού συμμετοχικών διαδικασιών χωρικού σχεδιασμού με βάση τις ιδιαιτερότητες, δυνατότητες, το θεσμικό πλαίσιο, και τους δυνητικούς πόρους των συμμετεχόντων φορέων και εταίρων. Η ικανότητα αυτή στηρίζεται στην απόκτηση των απαραίτητων γνώσεων για την κοινωνική ταυτότητα του χώρου και την εφαρμογή ολοκληρωμένης μεθοδολογίας με ενσωμάτωση ειδικών τεχνικών και εξειδικευμένων εργαλείων.

Προτεινόμενοι Τίτλοι Διαλέξεων, ή δραστηριότητας in situ (π.χ. άσκηση ή διόρθωση ή επιτόπου εργασία, ή συνδυασμός)

• Διάλεξη/ εργασία 1: ΕΝΝΟΙΕΣ: Κράτος και Κοινωνία Πολιτών – Δίκαιο του Κράτους και Κράτος Δικαίου. Κυβέρνηση – Διοίκηση – Διακυβέρνηση. Επίπεδα Χωρικής Διακυβέρνησης – Τοπικό, περιφερειακό, εθνικό
• Διάλεξη/ εργασία 2: ΕΝΝΟΙΕΣ: Επαγωγικά επίπεδα άσκησης χωρικής διακυβέρνησης: νομικό και θεσμικό πλαίσιο, επίπεδο πολιτικών, επίπεδο εφαρμογών
• Διάλεξη/ εργασία 3: ΕΝΝΟΙΕΣ: Χωρική διακυβέρνηση και συμμετοχικές διαδικασίες. Η εξέλιξη των μοντέλων συμμετοχής.
• Διάλεξη/ εργασία 4: ΕΝΝΟΙΕΣ: Συμμετοχικός Χωρικός σχεδιασμός: Γενικό Πλαίσιο, Θέμα και Σκοπός, Τοπικό Περιβάλλον, Συμμετέχοντες, Στρατηγικές και Μέθοδοι Συμμετοχής, Αποτελέσματα, Αξιολόγηση.
• Διάλεξη/ εργασία 5: ΘΕΣΜΟΙ: Χωρική Διακυβέρνηση στην Πορεία του Χρόνου – Η εξέλιξη της χωρικής διακυβέρνησης στα σύγχρονα εθνικά κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση
• Διάλεξη/ εργασία 6: ΘΕΣΜΟΙ: Ευρωπαϊκές Πολιτικές/Προγράμματα Χωρικής Συνοχής
• Διάλεξη/ εργασία 7: ΘΕΣΜΟΙ:Η Χωρική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα – Ιστορική εξέλιξη.
• Διάλεξη/ εργασία 8: ΘΕΣΜΟΙ: Η Χωρική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα – Σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο
• Διάλεξη/ εργασία 9: ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ: Η Χωρική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα – Πολιτικές και πρακτικές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο
• Διάλεξη/ εργασία 10: ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ: Το Μέλλον της Χωρικής Διακυβέρνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Διάλεξη/ εργασία 11: ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ: Η Χωρική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα – Προτάσεις και προοπτικές.
• Διάλεξη/ εργασία 12: Ασκηση: Παρουσιάσεις εργασιών.
• Διάλεξη/ εργασία 13: Ασκηση: Παρουσιάσεις εργασιών.
• [Διάλεξη/ εργασία 14]: Ανασκόπηση – αξιολόγηση του μαθήματος.

Η υποχρεωτική συλλογική εργασία με την οργάνωση μικρών ομάδων των 4-6 ατόμων, η δόμηση της εργασίας με βάση διαδοχικά θέματα όπως αυτά προκύπτουν μετά από κάθε διάλεξη, η ατομική προφορική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της εργασίας και η τελική γραπτή εξέταση πιστοποιούν την κατανόηση των βασικών εννοιών και μεθόδων του μαθήματος εκ μέρους των φοιτητών/φοιτητριών.

Η συλλογική εργασία και η ατομική προφορική της παρουσίαση πιστοποιούν την ικανότητα των φοιτητών / φοιτητριών να εφαρμόζουν τις μεθόδους, να ερμηνεύουν συγκεκριμένα αποτελέσματα και να ασκούν κριτική σκέψη.

Το περίγραμμα του μαθήματος αναφέρει τον τρόπο αξιολόγησης των φοιτητών/φοιτητριών και βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του μαθήματος καθώς και στην πλατφόρμα σύγχρονης τηλεκπαίδευσης.

Βασικά κριτήρια είναι: κατανόηση των βασικών εννοιών του μαθήματος, σύνδεση των αποτελεσμάτων της εργασίας με την εφαρμογή των διδακτέων μεθόδων και εργαλείων, χρήση σχετικής βιβλιογραφίας στην εργασία.

Σε περίπτωση κατά την οποία υπάρχει διάσταση απόψεων αναφορικά με τη βαθμολόγηση, οι φοιτητές / φοιτήτριες έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν αναβαθμολόγηση από τη ΓΣ του Τμήματος.

• 1. Alterman, R., Harris, D. & Hill M. (1984). The impact of public participation on planning. Town Planning Review Vol. 55.
• 2. Αrnstein, S. R. (1969). A ladder of participation. Journal of American Institute of Planners, Vol. 35.
• 3. Benwell, M. (1980). Public participation in planning – A research report. Long Range Planning Vol. 13.
• 4. Blair, T. (1971). Advocacy Planning. Built Environment, Feb. 1971.
• 5. Boaden, N., Goldsmith, M., Hampton, W., Stringer, P. (1980). Planning and Participation in Practice: a Study of Public Participation in Structure Planning. Progress in Planning, Vol. 13, pp 1-102, Pergamon Press Ltd, London.
• 6. CEMAT (2014) “Η Δήλωση του Ναυπλίου”, Αθήνα.
• 7. Cole, R. (1973). Citizen Participation in the Urban Policy Process. R. Cole, Lexington Books, Massachusetts.
• 8. Curtis, B. & Edwards, D. (1980). Planning Aid. Occasional Papers OP1, School of Planning Studies, University of Reading, UK.
• 9. Darke R. (1988). Democracy and Popular Planning. Planning Practice and Research Workshop on “Radical Planning Initiatives – What Future?”. University of Sheffield and Polytechnic of Central London, 8 Jan. 1988.
• 10. Fagence, M. (1977). Citizen Participation in Planning. Urban and Regional Planning Series, Vol. 19, Pergamon Press.
• 11. Geddes, P. (1915). Cities in evolution. William and Norgate 1949, London.
• 12. Glasser, R., Dale, M. & Nehman, G. (1975). “Public Participation in Water Resources Planning”. Presentation in International Water Resources Association (UNESCO), Paris and Strasbourg, France, 24 – 29 March 1975.
• 13. Gutch, R., Spires, R., & Tayler M. (1979). “Views of participation”. Planning Studies no. 4, Polytechnic of Central London, Planning Unit.
• 14. Humpton W. (1978). “The Individual Citizen and Public Participation”. William Hampton and Raymond Walker, Interim Research Paper 13, Department of the Environment, London.
• 15. Lalenis K. (1993). Public Participation Strategies in Urban Planning in Greece after the “Urban Reconstruction Operation (EPA) 1982-1984”. Comparison of Theory and Practice, Ph.D. Dissertation, University of Westminster, London.
• 16. McConaghy D. (1972). “The Limitations of Advocacy”. Ekistics, 201, August 1972.
• 17. Smith R. W. (1973). “A theoretical basis for participatory planning”. Policy Sciences, 1973 – Springer.
• 18. The Royal Town Planning Institute (1980). Public Participation: An Issues Report. February 1980.
• 19. The Royal Town Planning Institute (1983). The Public and Planning: Means to Better Participation. Final report of the Public Participation Working Party.
• 20. Thornley, A. & Newman, P. (1996). Urban Planning in Europe; International Competition, national systems and planning projects. London, Routledge.
• 21. Varveri, O. (1986). Local Politics and Land Use Change: An Interest Group Based Conceptual Framework and Urban Model. Ph.D. Thesis, Stanford University USA.
• 22. Yukubouski, R. (1979). Effective Participation: Public Search for “Democratic Efficiency”. Presentation in Transportation Research Board Annual Meeting, Washington DC, USA, Jan. 1979.
• 23. Βασσενχόφεν Λ., Σαπουντζάκη Κ., Ασπρογέρακας Ε., Γιαννίρης Ε., Παγώνης Τ. (2010), Χωρική Διακυβέρνηση: Θεωρίες, Ευρωπαϊκή Εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας, επιμέλεια Βασσενχόφεν Λ., εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.