1. Γενικοί στόχοι – Γενικά μαθησιακά αποτελέσματα

Οι γενικοί στόχοι του μαθήματος αφορούν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης σε σχέση με σημαντικά θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα του σχεδιασμού (planning).

Η σκοπιμότητα του μαθήματος είναι η παροχή των απαραίτητων εισαγωγικών θεωρητικών γνώσεων, σε σχέση με πρακτικά ζητήματα, για τους τομείς της Πολεοδομίας και Χωροταξίας, που αποτελούν τις δυο (από τις τρεις) βασικές συνιστώσες του Τμήματος.

Πως εξειδικεύονται στις παρακάτω κατηγορίες

 Γνώσεις

 Απόκτηση γενικών και εξειδικευμένων γνώσεων για τις κλασσικές και νεότερες θεωρίες που αφορούν το χώρο, την παραγωγή και το σχεδιασμό του.

 Δεξιότητες

Απόκτηση της δυνατότητας για κριτική κατανόηση των θεωριών και των σχετικών με αυτές εννοιών

 Ικανότητες

Ικανότητα ανάλυσης των θεωρητικών κειμένων και προτάσεων και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων από την εφαρμογή τους στο χώρο.

Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος) το μάθημα συνεισφέρει στην απόκτηση των ακόλουθων:

1. Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
2. Αυτόνομη εργασία
3. Ομαδική εργασία
4. Άσκηση κριτικής
5. Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Οι παραπάνω γνώσεις αποκτούνται από τη συμμετοχή στις διαλέξεις- οι οποίες ευνοούν την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών- και τη συζήτηση στο μάθημα (ικανότητες 3,4,5) και την εκπόνηση της ατομικής επιστημονικής εργασίας (ικανότητες 1,2,4,5).

Το περιεχόμενο του μαθήματος αφορά την παρουσίαση, επεξήγηση και κριτική θεώρηση των θεωριών για το σχεδιασμό όπως έχουν διατυπωθεί από τους θεωρητικούς της πολεοδομίας και χωροταξίας ή όπως έχουν εφαρμοστεί και εφαρμόζονται μέσα από τις πολιτικές για το χώρο. Πρόκειται για ένα ζήτημα ιδιαίτερα επίκαιρο, διότι σε διεθνές επίπεδο βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου η θεωρία ‘επιστρέφει’ σε στενή σύνδεση με την εφαρμογή, μετά από αρκετό διάστημα έντονης κυριαρχίας της πρακτικής.

Το μάθημα ασχολείται με τα εξής ζητήματα:

• εισαγωγή στις θεωρίες σχεδιασμού
• ζητήματα, διαδικασία και εξέλιξη θεωριών του σχεδιασμού
• θεωρίες ευημερίας και σχεδιασμός
• θεωρητικές προσεγγίσεις του  πολεοδομικού σχεδιασμού
• εναλλακτικές μορφές σχεδιασμού
• ανάλυση SWOT (δυνατά σημεία, αδυναμίες, ευκαιρίες, απειλές)
• μοντερνισμός-μεταμοντερνισμός
• η ‘ποπ’ πολεοδομία
• γιατί σχεδιάζουμε και άλλα ερωτήματα
• η αντίληψη του χώρου – ο χώρος και οι αισθήσεις
• το ζήτημα του νοήματος – η σημειωτική διάσταση – σχεδιασμός και πρωτοσέλιδα εφημερίδων
• χώρος και περιφέρεια
• το ζήτημα της αβεβαιότητας και η ευελιξία στο σχεδιασμό
• ο σχεδιασμός ως συνάρτηση του κοινωνικο-οικονομικού πλαισίου
• χώρος, κινηματογράφος και τηλεόραση

Οι 3 εργασίες είναι διαφορετικού τύπου (ανάλυση κειμένου από τριμελείς ομάδες, υπεράσπιση διλημμάτων από διμελείς ομάδες, ατομική ανάλυση κιν/κής ταινίας) για να καλύψουν την ποικιλία τόσο των μαθησιακών αποτελεσμάτων όσο και των σύγχρονων ζητημάτων και των εννοιών που αφορούν στις θεωρίες σχεδιασμού. Η εκπόνηση των εργασιών παρακολουθείται από τους διδάσκοντες και προϋποθέτει την ανάλυση και σύνθεση θεωρητικών κειμένων και την κριτική αξιολόγηση των εξεταζόμενων θεωριών, με βάση την εξειδικευμένη γνώση που έχουν αποκτήσει οι φοιτητές συμμετέχοντας στο μάθημα. Μέσα από τις διορθώσεις της εργασίας και την τελική παρουσίαση, αλλά και από τη γενική συμμετοχή του φοιτητή στις διαλέξεις, οι διδάσκοντες είναι σε θέση να αξιολογήσουν την επίδοσή τους στους παραπάνω επιμέρους μαθησιακούς στόχους

Το σύστημα αξιολόγησης είναι επαρκές, σαφές και εν γνώσει των φοιτητών, εφόσον αναλύεται στο περίγραμμα του μαθήματος που διανέμεται στο πρώτο μάθημα και αναρτάται στο eclass.

Όλα τα μαθήματα περιλαμβάνουν διαδικασία αξιολόγησης των διδασκόντων, της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της εξεταστικής διαδικασίας από τους φοιτητές. Η διαδικασία αξιολόγησης γίνεται ανώνυμα και ηλεκτρονικά με ευθύνη της Γραμματείας και υπάρχει απόλυτη διαφάνεια.

• ΛΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Α.-Φ. (2017) Θεωρία και Μεθοδολογία Πολεοδομίας, Αθήνα: Πατάκης.
• ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ Α. (1984/2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός: Για Μία Βιώσιμη Ανάπτυξη του Χώρου, Αθήνα: Συμμετρία. [τα κεφάλαια 2, 3 και 5]
• ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ, Α., ΚΑΥΚΑΛΑΣ, Γ., ΠΙΤΣΙΑΒΑ-ΛΑΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, Μ. (2007/2014) Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές: Για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, Αθήνα: Kριτική.
• ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ, Δ. (επ.) (2006) Συγκριτικές Προσεγγίσεις στη Θεωρία και τη Φιλοσοφία του Αστικού Σχεδιασμού, Αθήνα: Παπαζήσης.
• ΓEΩPΓOYΛHΣ Δ. (επ.) (1995), Kείμενα στη Θεωρία και στην Eφαρμογή του Πολεοδομικού και του Xωροταξικού Σχεδιασμού, Αθήνα: Παπαζήσης. [κυρίως άρθρα Loss και Καρύδη]
• ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ, Η., ΓΚΙΟΥΡΑΣ, Θ. (επ.) (2010) Χώρος, Πόλη και Εξουσία στη Νεωτερικότητα, Αθήνα: Σαββάλας/ Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα.
• ΒΑΣΕΝΧΟΒΕΝ, Λ. (2002) ‘Η δημοκρατικότητα του σχεδιασμού του χώρου και η αμφισβήτηση του ορθολογικού μοντέλου’, Αειχώρος, 1 (1), 30-49.
• ΓΕΡΟΛΥΜΠΟΥ Α. κ.α. (επ.) (1986), Επί Πόλεως: Συλλογή Κειμένων (Αθήνα: Σύγχρονα Θέματα). [κυρίως τα άρθρα των Jacobs (σσ. 15-22), Lefebvre και C. Alexander]
• ΓETIMHΣ Π., KAYKAΛAΣ Γ. (2001) ‘Η επιστημονική σκέψη για το χώρο στην Ελλάδα 1974-2000’, Τόπος, 16, 3-14.
• ΓETIMHΣ Π., KAYKAΛAΣ Γ., και MAPABEΓIAΣ N. (επ.) (1994), Aστική και Περιφερειακή Aνάπτυξη: Θεωρία - Aνάλυση και Πολιτική, Aθήνα: Θεμέλιο. [κυρίως άρθρα Οικονόμου και Λαγόπουλου]
• ΓEΩPΓOYΛHΣ Δ. (1993), Zητήματα Θεωρίας στον Aστικό Σχεδιασμό (Αθήνα: Παπαζήσης).
• ΔΕΦΝΕΡ Α. (2012) ‘Η ‘ποπ’ πολεοδομία: ένα βήμα προς την απόκλιση ή προς τη σύγκλιση των επιστημών;’, στα Πρακτικά του 3ου Συνεδρίου Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Βόλος: ΤΜΧΠΠΑ. [CD-ROM]
• GEHL, JAN (2011/2013) Η Ζωή Ανάμεσα στα Κτίρια: Χρησιμοποιώντας το Δημόσιο Χώρο, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
• HALL, T (1998/2005) Αστική Γεωγραφία, Αθήνα: Κριτική. [Κεφ. 1, 2 και 6]
• KAYKAΛAΣ Γ., KOMNHNOΣ Ν. και ΛΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Α.-Φ. (επ.) (1985), Πολεοδομικός Προγραμματισμός: Θεσμοί, Θεωρία, Μεθοδολογία, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής. [Μέρος Ι]
• ΚΟΥΣΙΔΩΝΗΣ, Χ. (1983) ‘Χωρολογική Ανάλυση του Συστήματος των Ελληνικών Οικισμών’, Πόλη και Περιφέρεια, τεύχος 7, σ. 41-78.
• ΚΟΥΣΙΔΩΝΗΣ, Χ. (2009) ‘Η ρητορεία για την παραγωγή του χώρου στην Ελλάδα και η γοητεία του υπερκείμενου σχεδίου’, στο 25 Κείμενα για το Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη του Χώρου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος: 195-214.
• KNOX, P., PINCH, S. (2000/2009) Κοινωνική Γεωγραφία των Πόλεων, Αθήνα: Σαββάλας. [κεφάλαια 1, 2, 3, 10 & 14.2]
• ΛΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Α.-Φ. (2004/2005), Επιστημολογίες του Νοήματος, Δομισμός και Σημειωτική, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
• LEFEBVRE H. (1967/2007) Δικαίωμα στην Πόλη - μαζί με το Xώρος και Πολιτική (1972/2007), Aθήνα: Κουκίδα.
• PELLEGRINO, P. (2000/2006) Το Νόημα του Χώρου: H Εποχή και ο Τόπος, Βιβλίο Ι Αθήνα: Τυπωθήτω-Δαρδανός.
• SITTE C. (1889/1992), Η Πολεοδομία Σύμφωνα με τις Καλλιτεχνικές της Αρχές (Αθήνα: Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας ΕΜΠ).
• STEVENSON, D. (2003/2007) Πόλεις και Αστικοί Πολιτισμοί (Αθήνα: Κριτική). [κεφ. 4]
• ΤΕΡΖΟΓΛΟΥ, Ν.-I. (2009) Ιδέες του Χώρου στον 20ο Αιώνα, Αθήνα: Νήσος.
• ΤΖΩΝΟΣ, Π. (2002) Επιστήμη και Σχεδιασμός ή Δεν Είμαστε Εντελώς Μόνοι, Αθήνα: Παπασωτηρίου. [Δεύτερο Μέρος]
• ALEXANDER, E. (1985/1992) Approaches to Planning: Introduction to Current Planning Theories, Luxemburg: Gordon & Breach Science Publishers.
• ALLMENDINGER, P. (2001/2009) Planning Theory, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• CAMPBELL S. και FAINSTEIN S. (επ.) (1996/2003) Readings in Planning Theory, Oxford: Blackwell.
• COOKE, P. (1983) Theories of Planning and Spatial Development (London: Hutchinson).
• LE GATES R.T. και STOUT F. (επ.) (1996/2007) The City Reader (London: Routledge). [κυρίως τα άρθρα των Lynch, Mumford, Howard, Geddes, Hall]
• MIKOLEIT A, PUERKHAUER, M. (2011) 100 Lessons for Understanding the City, Zurich: GTA Verlag.
• SANDERCOCK L. (1998/ 2003) Towards Cosmopolis: Planning for Multicultural Cities (Chichester: John Wiley & Sons). [τo κεφάλαιo 4]
• SHORT, J.R. (2006) Urban Theory: A Critical Assessment, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• TAYLOR, N. (1998) Urban Planning Theory since 1945 (London: Sage).
• Planning Theory, Planning Theory and Practice (τα δύο βασικότερα), Cities, City, Environment and Planning D: Society and Space, Espaces et Sociétés, International Journal of Urban & Regional Research