Ο σκοπός του μαθήματος είναι να αναλύσει και να παρέχει ερμηνείες για την αλληλεπίδραση των μετακινήσεων και της ανάπτυξης του χώρου σε αστικό και εξωαστικό περιβάλλον. Μεταξύ των βασικών στόχων είναι η κατανόηση των εννοιών της ολοκληρωμένης προσέγγισης χρήσεων γης και μεταφορών και της αστικής κινητικότητας και μορφών οργάνωσης των πόλεων. Στο μάθημα αναπτύσσονται οι προσεγγίσεις για έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό του χώρου όπου οι χρήσεις γης και οι μεταφορές εξελίσσονται ταυτόχρονα και όχι ανεξάρτητα μεταξύ τους. Εξετάζεται επίσης η αλληλεπίδραση των συστημάτων μεταφορών και χρήσεων γης και το πώς αυτά με την σειρά τους επιδρούν σε βάθος χρόνου στην ανάπτυξη του αστικού και του εξωαστικού χώρου. Το μάθημα αποσαφηνίζει τον ρόλο του σχεδίου με την ανάλυση των τύπων των σχεδίων και τον εντοπισμό ειδικότερα των βασικών στοιχείων κάθε τύπου που καθοδηγούν την ρύθμιση της ανάπτυξης του αστικού και εξωαστικού χώρου. Τα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια, ειδικότερα, αποτυπώνουν στα αντίστοιχα συστήματα σχεδιασμού τις ιδέες, τους στόχους, τις προθέσεις, τις πολιτικές και τις διαδικασίες του σχεδιασμού. Εχουν ως επίκεντρο την διαχείριση του χώρου, την οργάνωση του μεταφορικού δικτύου, την προστασία του περιβάλλοντος και του φυσικού τοπίου, την εξασφάλιση προσβασιμότητας σε διάφορες δραστηριότητες. Παράλληλα, τα σχέδια ενσωματώνουν σημαντικές κατευθύνσεις, εξειδικεύσεις, ή περιορισμούς που σχετίζονται άμεσα με τις πολιτικές για το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή, τον αγροτικό χώρο, την αναζωογόνηση και αναγέννηση των πόλεων και των επιμέρους περιοχών τους. Στο πλαίσιο της διερεύνησης της επίδρασης της μορφής της ανάπτυξης του αστικού και του εξωαστικού χώρου στα χαρακτηριστικά των μετακινήσεων, γίνεται αναδρομή σε διάφορες σχεδιαστικές προτάσεις που έγιναν από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, με στόχο την δημιουργία μοντέλου της «πρότυπης πόλης», που θα διασφάλιζε μέσω ολοκληρωμένου συστήματος χρήσεων γης και μεταφορών, μια αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής. Για την αναγωγή, τέλος, των παραπάνω εννοιών στην Ελληνική πραγματικότητα, γίνεται ιστορική αναδρομή των συστημάτων σχεδιασμού του χώρου στην Ελλάδα, από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Αναλύεται το παρόν σύστημα χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, και γίνεται αναφορά στα αντίστοιχα θεσμικά και νομικά πλαίσια που το διέπουν. Δίνεται έμφαση στις συνιστώσες μεταφορών των πλαισίων αυτών και εξετάζεται η επάρκεια αλληλεπίδρασης των διαφόρων επιπέδων μελετών σχεδιασμού του χώρου, με τις αντίστοιχες μελέτες σχεδιασμού μεταφορών, κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, και βιώσιμης κινητικότητας.

• Εισαγωγή. Χώρος και σχεδιασμός: οι βασικές συνιστώσες.

• Τα θεωρητικά πλαίσια του σχεδιασμού του χώρου. Εισαγωγή στην θεωρία της Πολεοδομίας και της Χωροταξίας.

• Πόλη και σχεδιασμός: τα βήματα μιας ιστορικής διαδρομής. Κεντρικά ζητήματα του σχεδιασμού του χώρου. Ολοκληρωμένη προσέγγιση χρήσεων γης κι μεταφορών. Αστική κινητικότητα και μορφές οργάνωσης των πόλεων.

• Οι πολιτικές και οι επιδράσεις τους στον σχεδιασμό και στον χώρο. Βιώσιμη αστική ανάπτυξη και Ευρωπαϊκές πολιτικές. «Εξυπνη» πόλη. «Ανθεκτική» (Resilient) πόλη. «Πόλη χωρίς άνθρακα» (Carbon free city). Αστική Διακυβέρνηση και συμμετοχή του κοινού στον σχεδιασμό. Πολιτικές για τα δίκτυα και τις εγκαταστάσεις τεχνικής υποδομής.

• Ο σχεδιασμός του χώρου στην Ελλάδα. Ιστορική εξέλιξη. Σταθμοί στην ιστορία του χωρικού σχεδιασμού. Σχεδιασμός, τοπική αυτοδιοίκηση, διακυβέρνηση και συμμετοχή. Η επίδραση των Ευρωπαϊκών πολιτικών. Δικαστικές παρεμβάσεις και ο ρόλος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Θεσμικά πλαίσια χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού στην σύγχρονη φάση του σχεδιασμού του χώρου. Νόμοι 947/79, 1337/82, 2508/97, 2742/99, 4269/2014. Οι ειδικές πτυχές του σχεδιασμού και η συνάφεια με άλλες πολιτικές (δάση, αρχαιολογικοί χώροι, γεωργική γη, παραγωγικές δραστηριότητες, προστασία ακτών, θαλάσσια χωροταξία, αυθαίρετη δόμηση, διοικητικές δομές.

• Εφαρμογές και παραδείγματα.

Το 50% του τελικού βαθμού θα διαμορφώνεται από την υλοποίηση εργασίας. Το υπόλοιπο 50% του τελικού βαθμού θα προκύπτει από τη γραπτή εξέταση του μαθήματος. Η εργασία θα αφορά στην ανάπτυξη ενός ειδικού θέματος με άμεση συνάφεια με την ύλη του μαθήματος. Θα συνδυάζει την βιβλιογραφική έρευνα, την ερευνητική διάσταση, και αναφορές ή/και προτάσεις σε μελέτες περίπτωσης και εφαρμογές. Η γραπτή εξέταση θα είναι διάρκειας 3 ωρών και θα βασίζεται σε απάντηση και ανάπτυξη σε ερωτήσεις που θα αντιστοιχούν σε όλο το εύρος της διδαχθείσας ύλης. Ο τρόπος εξέτασης (με βοηθήματα ή όχι) θα ορίζεται από τον διδάσκοντα. Προϋπόθεση για την επιτυχία των φοιτητών/τριών στην αξιολόγησή τους είναι να έχουν βαθμολογηθεί με τουλάχιστον 5,0 τόσο στην εργασία όσο και στις γραπτές εξετάσεις.