Γενικοί στόχοι – Γενικά μαθησιακά αποτελέσματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και φοιτήτριες:
• Θα κατανοήσουν τις βασικές έννοιες της πολεοδομίας και τη σύνδεσή της με τις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες
• Θα έχουν γνώση της ιστορικής εξέλιξης της πολεοδομίας και του πολεοδομικού σχεδιασμού
• Θα έχουν γνώση της πολεοδομικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας
• Θα κατανοήσουν τους τρόπους εξέλιξης των πόλεων και εν γένει του αστικού φαινομένου, και ειδικότερα με τα πρότυπα, τις μεθόδους, τις πρακτικές και τους μηχανισμούς διαμόρφωσης και σχεδιασμού του αστικού χώρου
• Θα αναλύουν και θα αναγνωρίζουν τη μορφή των ευρωπαϊκών πόλεων στις διαφορετικές περιόδους εξέλιξής τους
• Θα εξοικειωθούν με τις μεθόδους αναγνώρισης του αστικού περιβάλλοντος και τις τεχνικές αναπαράστασης του αστικού χώρου

Οι γενικές ικανότητες που θα πρέπει να έχει αποκτήσει ο φοιτητής/φοιτήτρια και στις οποίες αποσκοπεί το μάθημα είναι:

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Λήψη αποφάσεων
• Αυτόνομη εργασία
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Το μάθημα παρουσιάζει την εξέλιξη των πόλεων και των επιμέρους στοιχείων του αστικού χώρου από τον Μεσαίωνα μέχρι τα τέλη περίπου του 20ου αιώνα. Έμφαση δίνεται στις θεωρητικές προσεγγίσεις, στις μεθόδους και στους μηχανισμούς διαμόρφωσης και σχεδιασμού του αστικού χώρου, πριν και μετά τη συγκρότηση της πολεοδομίας ως διακριτού επιστημονικού πεδίου.

Η μορφολογία και η εξέλιξη της πόλης εξετάζεται σε συνάρτηση με τις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές, ιστορικές και πολιτικές συνθήκες κάθε περιόδου που διαμόρφωσαν τα στάδια μετασχηματισμού του αστικού ιστού και τελικά τη σημερινή της εικόνα. Το χωρικό πεδίο εφαρμογής αυτής της αναζήτησης περιλαμβάνει την ευρωπαϊκή και την ελληνική πραγματικότητα. Παράλληλα με την αναζήτηση των αστικών μορφών και της κοινωνικής τους σημασίας, αναζητούνται οι ιστορικές καταβολές της σύγχρονης πολεοδομικής θεωρίας και πρακτικής.

Ειδικότερα, το περιεχόμενο του μαθήματος οργανώνεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει την πολεοδομική εξέλιξη της ευρωπαϊκής πόλης από τον Μεσαίωνα μέχρι και τον 20^ο αιώνα, καθώς και την εξέλιξη των αντίστοιχων θεωριών του πολεοδομικού σχεδιασμού. Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει την πολεοδομική ιστορία της νεότερης Ελλάδας από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Παρουσιάζονται οι ιστορικοί παράγοντες και συνθήκες που διαμόρφωσαν σταδιακά τη σημερινή εικόνα της σε συνάρτηση με τις πολεοδομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν από την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Κοινό σημείο αναφοράς είναι ότι η πολεοδομία και η αρχιτεκτονική εντάσσονται στον γενικότερο προβληματισμό που θέτουν οι ιστορικές συνθήκες.

Οι θεματικές του μαθήματος αναπτύσσονται ως εξής:

• Εισαγωγή στην πόλη και την πολεοδομία
• Η ευρωπαϊκή πόλη κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση
• Η πόλη στον 19^ο αιώνα: Βιομηχανική επανάσταση και ουτοπία
• Παραδείγματα αστικών παρεμβάσεων: Παρίσι, Βιέννη, Βαρκελώνη
• Πολεοδομική ιδεολογία και πρακτική στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου
• Το μοντέρνο κίνημα στην πολεοδομία
• Η πολεοδομία του μοντερνισμού μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
• Η ελληνική πολεοδομία στον 19^ο αι – Το σχέδιο της Αθήνας
• Βορειοελλαδικές πόλεις στην περίοδο των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων
• Η ελληνική πόλη κατά τον Μεσοπόλεμο (1922-1940)
• Η μεταπολεμική ελληνική πόλη και πολεοδομία

Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται με:

(α) Γραπτή τελική εξέταση (80%)

(β) Ατομική εργασία (20%)

• • Καρύδης Δημήτρης Ν. (2006). Τα Επτά Βιβλία της Πολεοδομίας, Αθήνα: Α. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ & ΣΙΑ Ι.Κ.Ε. (2η έκδοση) (ΕΥΔΟΞΟΣ)
• • Γερόλυμπου Αλεξάνδρα (1995). Η ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917, Θεσσαλονίκη: University Studio Press Α.Ε. (ΕΥΔΟΞΟΣ)
• • Pinol Jean-Luc & Walter François (2007). Η σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη 1. Έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Αθήνα: ΠΛΕΘΡΟΝ (ΕΥΔΟΞΟΣ)
• • Burgel Guy (2008). Η σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη 2. Από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα, Αθήνα: ΠΛΕΘΡΟΝ (ΕΥΔΟΞΟΣ)
• • Kostof S. (1993). The City Shaped: Urban Patterns and Meanings through History. Bulfinch.
• • Kostof S. (2005). The City Assembled: Elements of Urban Form through History. Boston: Little Brown, 1992; second printing New York: Thames & Hudson
• • Mumford L. (1966), The City in History. London: Pelican Book.
• • Καραδήμου-Γερόλυμπου Α. (2004). Μεταξύ ανατολής και δύσης. Βορειοελλαδικές πόλεις στην περίοδο των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
• • Καυκούλα K., Παπαμίχος Ν., Χαστάογλου Β. (1990), Σχέδια πόλεων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Θεσσαλονίκη: Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ. παράρτ. 15 του τόμου ΙΒ.