Γενικοί στόχοι – Γενικά μαθησιακά αποτελέσματα

Βασικός σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση τόσο από τεχνικής όσο και από πολιτικής πλευράς μιας από τις πολυπλοκότερες και σημαντικότερες συνιστώσες του δομημένου χώρου, των δικτύων υποδομών, και η εξοικείωση του μελλοντικού planner με τους τομείς των υποδομών ώστε να μπορεί να συνδιαλλαγεί αποτελεσματικά με τους κατά περίπτωση μηχανικούς. Αυτά, στο πλαίσιο της προαγωγής του διεπιστημονικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, με προσεγγίσεις που συνδυάζουν την πολιτική οικονομία, τα τεχνικά θέματα, και τις χωρικές τους διαστάσεις. Σημαντική είναι επίσης η κατανόηση των αιτίων και μηχανισμών πίσω από την δημιουργία των υποδομών, και των χωρικών τους επιπτώσεων, καθώς και η όξυνση του κριτήριου των διδασκομένων σε ζητήματα στρατηγικής, κυρίως σε εθνικό, περιφερειακό/χωροταξικό, και μητροπολιτικό επίπεδο.

Πως εξειδικεύονται στις παρακάτω κατηγορίες:

Γνώσεις

Στόχος είναι η απόκτηση ικανοτήτων κατανόησης του τομέα των υποδομών σε τεχνικό επίπεδο βασικές γνώσεις των διαφόρων τομέων των υποδομών από τεχνική άποψη και του ρόλου τους σε σχέση με την παραγωγική διαδικασία και καθώς και τις πολυποίκιλες επιπτώσεις τους στον χώρο. Ένας βασικός στόχος είναι, μέσω των πρώτων τεχνικών γνώσεων, η δυνατότητα καλής συνεννόησης με άλλους μηχανικούς άλλων ειδικοτήτων (που είναι κρίσιμη για το μετέπειτα επάγγελμα) και σε θεωρητικό επίπεδο οι βαθύτερες γνώσεις ως προς την κοινωνικιο-οικονομική λειτουργία, με έμφαση σε πλευρές της πολιτικής οικονομίας των υποδομών.

Δεξιότητες

Στα επίπεδα αυτά και σε σχέση με την διεπαφή του μαθήματος με τα άλλα μαθήματα οι φοιτητές αναμένονται να μπορούν να αναλύσουν προβλήματα (μέσω έρευνας, συλλογής και αξιοποίησης υλικού, δηλαδή μέσω των μηχανισμών γνώσης ιδιαιτέρως της κτήσης δεδομένων, της επιλογής, της οργάνωσης και συνθετικής παρουσίασης) και με επιχειρηματολογημένο τρόπο να διατυπώσουν κρίσεις (με την έννοια της ερμηνείας προβλημάτων, με αναλυτικό τρόπο, του συνδυασμού γνώσεων), και προτάσεις (συνθέτοντας) ως επίσης και να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και ικανότητες για περαιτέρω σπουδές.

Οι γενικές ικανότητες που θα πρέπει να έχει αποκτήσει ο φοιτητής/φοιτήτρια και στις οποίες αποσκοπεί το μάθημα είναι:

Το μάθημα ως εκ του τρόπου που διδάσκεται δίνει έμφαση στις εξής γενικές ικανότητες:

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών (όπου είναι απαραίτητο)

Λήψη αποφάσεων

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Σχεδιασμός και διαχείριση έργων

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Το μάθημα κινείται σε τρία επίπεδα, το θεωρητικό, το μεσοθεωρητικό και το εμπειρικό, και αποσκοπεί να δώσει γνώσεις που διασφαλίζουν μια κοινή γλώσσα με τις άλλες ειδικότητες, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογικών.

Στο πρώτο επίπεδο γίνεται εξέταση των εννοιών της υποδομής και των Γενικών Συνθηκών παραγωγής (αναπτύσσονται τα ζητήματα των φάσεων ανάπτυξης, του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, της παραγωγικότητας της υποδομής, και της τυπολογίας της). Αναπτύσσεται το ζήτημα της αποτυχίας της αγοράς και του δημόσιου χαρακτήρα ορισμένων υποδομών, και συνδέεται η έννοια των υποδομών με τις αναπτυξιακές θεωρίες. Ακολούθως διατυπώνεται η προσέγγιση της κριτικής πολιτικής οικονομίας, και εισάγεται η έννοια των νέων υποδομών και του ρόλου των νέων τεχνολογιών στα συστήματα υποδομών.

Στο δεύτερο επίπεδο, αναπτύσσονται τα ζητήματα της τεχνικής προσέγγισης στις υποδομές (δείκτες, εργαλεία, μέθοδοι ανάλυσης), παρουσιάζεται ο εθνικός προγραμματισμός των υποδομών όπως αυτός εκφράζεται μέσα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς, και παρουσιάζονται οι σχετικές διαδικασίες. Ακολούθως αναλύεται η Ευρωπαϊκή πολιτική για τις υποδομές, και οι σχετικές πολιτικές για τα Βαλκάνια. Στο σημείο αυτό εξετάζονται και οι διαδικασίες προγραμματισμού στην ΕΕ που οδηγούν στη διαμόρφωση των Κοινοτικών Προγραμμάτων και Πρωτοβουλιών.

Στο τρίτο επίπεδο, εξετάζονται οι διαφορετικές κατηγορίες υποδομών, δηλαδή οι τηλεπικοινωνίες, η ενέργεια, οι μεταφορές, και τα υδραυλικά έργα (υδρεύσεις, αποχετεύσεις, εγγειοβελτιωτικά). Η εξέταση γίνεται ως προς τις βασικές παραμέτρους της τεχνολογίας τους, των συστημάτων και δικτύων που η κάθε υποδομή συγκροτεί, ως προς την Ευρωπαϊκή και την ελληνική πολιτική που έχει δρομολογηθεί, με αναφορά στις εξελίξεις και τα προβλήματα στην ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, και ως προς τις χωρικές διαστάσεις και σημασία της κάθε κατηγορίας υποδομής.

Προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης

Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η αξιολόγηση είναι άμεσα συνδεδεμένος με τα μαθησιακά αποτελέσματα, καθώς έχει ως πρωταρχικό στόχο την επιβεβαίωση της κατανόησης και της εμπέδωσης των εννοιών και του περιεχομένου του μαθήματος.

Τόσο με την πρόοδο, όσο και με τις γραπτές εξετάσεις, ελέγχεται και επιβεβαιώνεται η κατανόηση των όρων και εννοιών που διδάσκονται στο μάθημα (με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σύντομων απαντήσεων κλπ.), ενώ με την ανάπτυξη δοκιμίων και την επίλυση προβλημάτων ελέγχεται η δυνατότητα αξιοποίησης και χρήσης των εννοιών αυτών σε πραγματικά ζητήματα που αφορούν στον σχεδιασμό του χώρου.

Ο τρόπος βαθμολογίας, οι προϋποθέσεις και οι συντελεστές βαρύτητας είναι από την αρχή γνωστές τους φοιτητές, ενώ η διαφάνεια εξασφαλίζεται με την δυνατότητα των φοιτητών να δουν το γραπτό τους και να υποβάλλουν ερωτήματα στον διδάσκοντα. Σε περίπτωση διαφωνίας ή ενστάσεων ακολουθείται η προβλεπόμενη διαδικασία που ισχύει για όλα τα μαθήματα του Τμήματος.

• • Σκάγιαννης, Π. (1994) Πολιτική Προγραμματισμού των Υποδομών. Αθήνα: Σταμούλης.
• • Σκάγιαννης,Π., και Καπαρός,Γ. (2013) “Τα έργα Υποδομών στην Ελλάδα και η Παρουσία των Μεγάλων Έργων Μεταφορικών Υποδομών: μεταβαλλόμενα υποδείγματα και προτεραιότητες”. Αειχώρος, τομ. 18, σελ. 13-65.
• • Σκάγιαννης,Π. (2015) “Τα Αστικά Υδραυλικά Συστήματα και η Μεταμόρφωση των Πόλεων: διαχρονική προσέγγιση μιας στενής σχέσης” Αειχώρος, τομ. 22, σελ. 69-104.
• • Σκάγιαννης,Π. (2010) “Υποδομές και Υπο-δομές στον Αστικό Χώρο: η πόλη από κάτω”. Στο Πόλεως Λόγος: Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Αλέξανδρο-Φαίδωνα Λαγόπουλο. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, σελ. 137-146.
• • Σκάγιαννης,Π. (2009) “Από το S στο Σίγμα: Προς μια Νέα Ανάπτυξη του Ελληνικού Χώρου;” Στο 25 Κείμενα για το Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη του Χώρου. Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, σελ. 69-118.
• • Σκάγιαννης,Π. (2008) “Περιφερειακά Αεροδρόμια στην Ελλάδα: προοπτικές και προκλήσεις”. Στο Γοσποδίνη, Α. (επιμ.) Διάλογοι για το Σχεδιασμό του Χώρου και την Ανάπτυξη. Αθήνα: Κριτική.
• • Σκάγιαννης,Π. (2006) “Ελλάδα 2021: από την κοινωνία των κατασκευών στην κοινωνία της γνώσης;” Στο Φώτης, Γ. και Κοκκώσης,Χ. (επιμ.) Περιφερειακή Επιστήμη και Πολιτική: Ελλάδα και Βαλκάνια. Αθήνα: Ελληνικό Τμήμα ERSA/ Γκοβόστης.
• • Σκάγιαννης,Π. (2000) “Συγκριτική Ανάλυση της Τεχνικής και Κοινωνικής Υποδομής: Κεντρική Ευρώπη και Βαλκάνια”. Στο Πετράκος,Γ. (επιμ.) H Ανάπτυξη των Βαλκανίων. Βόλος: Παν. Εκδόσεις Θεσσαλίας/ Gutenberg, σελ. 307-348.
• • Σκάγιαννης,Π. (1992) “Καθεστώτα Συσσώρευσης και Μεταβολή των Γενικών Συνθηκών Παραγωγής (ΓΣΠ) και των Υποδομών: χωρικές διαστάσεις”. ΤΟΠΟΣ, τομ.4, σελ. 45-75.
• • «Αειχώρος», «Γεωγραφίες», «ΤΟΠΟΣ» (ελληνικά επιστημονικά περιοδικά για ζητήματα του χώρου).
• Σημείωση: Για φοιτητές που αναπτύσσουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον (και για τους φοιτητές Erasmus) είναι διαθέσιμη εκτενέστατη ξενόγλωσση βιβλιογραφία (κυρίως στα Αγγλικά) η οποία ούτως ή άλλως δίδεται σε αντίστοιχα μεταπτυχιακά μαθήματα.